Tytuł: Umowa powiernicza 2025 – Co musisz wiedzieć o nowych przepisach i ryzykach?
Autor: Michał Baranowski
Data publikacji: 22 lipca 2025
Ostatnia aktualizacja: 22 lipca 2025
Rok 2025 przynosi istotne zmiany w zakresie umów powierniczych, które mają bezpośredni wpływ na przedsiębiorców, inwestorów i instytucje finansowe. Zmienione przepisy, obowiązki stron oraz wzmożona kontrola ze strony organów nadzoru sprawiają, że umowa powiernicza przestaje być wyłącznie narzędziem elastycznego zarządzania majątkiem. Staje się przedmiotem strategicznego podejścia i zwiększonej ostrożności prawnej.
Ten artykuł wyjaśnia, czym jest umowa powiernicza w 2025 roku, jakie zmiany wprowadza nowe prawo, jakie są ryzyka dla powierzającego i powiernika oraz jakie obowiązki muszą zostać spełnione, by zabezpieczyć interesy obu stron.
O czym jest ten artykuł? (czytaj więcej…)
Dowiesz się:
- czym jest umowa powiernicza i jakie pełni funkcje w praktyce,
- jakie przepisy obowiązują od 2025 roku,
- jakie ryzyka wiążą się z zawarciem takiej umowy,
- jakie obowiązki prawne i dokumentacyjne mają strony,
- jakie znaczenie mają nowe przepisy dla sektora finansowego i nieruchomości,
- jakie błędy najczęściej popełniają przedsiębiorcy.
Spis treści:
- Czym jest umowa powiernicza – definicja i zastosowanie
- Umowa powiernicza a prawo w 2025 roku – co się zmieniło?
- Obowiązki stron – powierzający i powiernik
- Najczęstsze ryzyka i konsekwencje błędów
- Kontrola i sankcje – co grozi za naruszenia?
- Umowa powiernicza w praktyce – przykłady zastosowania
- Rekomendacje dla przedsiębiorców
- Podsumowanie – co warto zapamiętać?
Czym jest umowa powiernicza – definicja i zastosowanie
Umowa powiernicza to porozumienie cywilnoprawne, na mocy którego jedna strona (powierzający) przekazuje drugiej (powiernikowi) określony majątek lub prawa, zlecając ich administrowanie, zarządzanie lub działanie na określony cel. W polskim prawie brak jest osobnej ustawy regulującej takie umowy, jednak ich stosowanie zostało ugruntowane przez orzecznictwo oraz praktykę obrotu.
Zastosowania umowy powierniczej:
- zarządzanie nieruchomościami lub portfelem inwestycyjnym,
- reprezentowanie interesów w spółkach,
- realizacja transakcji poufnych,
- zabezpieczenie majątku przed ryzykiem prawnym.
Umowa powiernicza a prawo w 2025 roku – co się zmieniło?
Od stycznia 2025 r. weszły w życie zmiany wynikające z nowelizacji Kodeksu cywilnego i ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy (AML). Celem było ograniczenie nadużyć, w tym wykorzystywania powiernictwa do transferu majątku poza system fiskalny.
Najważniejsze zmiany w przepisach:
- obowiązek zgłaszania powierników do Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych (CRBR),
- konieczność sporządzenia szczegółowej dokumentacji źródeł majątku,
- możliwość weryfikacji intencji stron przez urzędy skarbowe,
- wprowadzenie limitów wartościowych dla anonimowych powierzeń,
- obowiązek ujawniania umów powierniczych w przypadku kontroli podatkowej.
Obowiązki stron – powierzający i powiernik
Zgodnie z nowym podejściem legislacyjnym, obie strony mają jasno określone obowiązki dokumentacyjne, informacyjne i prawne.
Obowiązki powierzającego:
- przekazanie majątku w sposób udokumentowany,
- sporządzenie umowy powierniczej na piśmie z klauzulą celu,
- wskazanie źródła pochodzenia aktywów.
Obowiązki powiernika:
- działanie zgodnie z interesem powierzającego i zakresem pełnomocnictwa,
- składanie okresowych raportów i dokumentów kontrolnych,
- rejestracja danych w CRBR (jeśli dotyczy osób prawnych),
- zachowanie należytej staranności i ewidencjonowanie operacji.
Najczęstsze ryzyka i konsekwencje błędów
Choć umowa powiernicza może przynieść wiele korzyści, niesie też liczne ryzyka prawne i podatkowe – zwłaszcza przy nieprawidłowym sformułowaniu lub braku przejrzystości.
Typowe błędy i ich skutki:
- brak dokumentacji → podejrzenie unikania opodatkowania,
- działania powiernika poza zakresem pełnomocnictwa → odpowiedzialność cywilna i karna,
- niezgłoszenie do CRBR → kara administracyjna do 1 mln zł,
- ukrywanie beneficjenta rzeczywistego → zarzut prania pieniędzy,
- brak klauzuli celu w umowie → uznanie umowy za pozorną.
Kontrola i sankcje – co grozi za naruszenia?
Nowe regulacje zwiększają uprawnienia Krajowej Administracji Skarbowej i Generalnego Inspektora Informacji Finansowej w zakresie kontroli umów powierniczych.
Możliwe sankcje:
- nałożenie kar pieniężnych (do 1 mln zł),
- cofnięcie uprawnień do prowadzenia działalności regulowanej (np. zarządzania funduszem),
- wpisanie podmiotu na listę ostrzeżeń KNF,
- odpowiedzialność karna powiernika za działania wbrew interesowi powierzającego.
Umowa powiernicza w praktyce – przykłady zastosowania
Case study 1: Inwestor przekazuje portfel nieruchomości do zarządzania spółce powierniczej w celu optymalizacji podatkowej – brak rejestracji w CRBR prowadzi do kontroli i wysokich kar.
Case study 2: Przedsiębiorca powierza udziały w spółce znajomemu, który bez konsultacji zbywa je osobie trzeciej – brak wyraźnych klauzul w umowie powoduje utratę majątku.
Rekomendacje dla przedsiębiorców
- Zawsze zawieraj umowę powierniczą na piśmie – z jasnym określeniem celu, czasu trwania i zakresu uprawnień.
- Zgłaszaj dane do CRBR – szczególnie przy zarządzaniu majątkiem spółek.
- Konsultuj treść umowy z prawnikiem – unikniesz błędów formalnych.
- Dbaj o transparentność – dla urzędów i partnerów biznesowych.
- Twórz raporty i dokumentuj operacje powiernika – pozwoli to wykazać dobrą wolę i rzetelność przy kontroli.
Podsumowanie – co warto zapamiętać?
Umowa powiernicza w 2025 roku przestała być „cichym” instrumentem zaufania. Nowe regulacje wymagają pełnej transparentności, precyzyjnych zapisów i ostrożności proceduralnej. Przedsiębiorcy muszą zadbać o zgodność z wymogami prawa, by nie narazić się na surowe sankcje lub utratę kontroli nad majątkiem. To nie tylko dokument prawny, ale narzędzie odpowiedzialności i ryzyka – jeśli nie zostanie właściwie przygotowane.